Dlaczego motywacja jest kluczowa
Motywacja jest siłą napędową każdego procesu uczenia się. To ona dostarcza energię i wyznacza kierunek działania, bezpośrednio wpływając na jego jakość. Dziecko, które posiada prawdziwą motywację, czyli wewnętrzną potrzebę działania, uczy się w sposób bardziej intensywny, głębszy i pełniejszy niż dziecko, które jest do nauki przymuszane.
Kluczem do zrozumienia efektywnej edukacji jest rozróżnienie dwóch sił napędowych:
Prawdziwa motywacja (moveō)
Łacińskie moveō oznacza “poruszać”. Prawdziwa motywacja wynika z wewnętrznego konfliktu i ciekawości:
- “Nie wiem” vs. “Chcę wiedzieć”
- “Nie umiem” vs. “Chciałbym wiedzieć jak”
- “Nie próbowałem” vs. “Chciałbym spróbować”
Ta wewnętrzna potrzeba uczenia się jest wrodzoną cechą każdego dziecka. Wystarczy zaobserwować małe dziecko, które pomimo upadków i bólu (np. otarte kolana), nieustannie próbuje uczyć się jeździć na rowerze lub eksplorować otoczenie.
Stymulacja (stimulō)
Łacińskie stimulō oznacza “zachęcać” lub “pobudzać”. Stymulacja pochodzi z bodźców zewnętrznych i jest niestety dominująca w wielu tradycyjnych modelach edukacyjnych. Najczęstsze bodźce to:
- Obawa przed złą oceną.
- Chęć zdobycia nagrody (np. pochwały, uznania).
- Pragnienie zadowolenia autorytetów (rodziców, nauczyciela).
Kiedy jedynym motorem nauki jest stymulacja, dziecko koncentruje się na zewnętrznym celu (ocena), a nie na głębokości zrozumienia.
Specyfika dziecięcej motywacji
Motywacja dziecka znacząco różni się od motywacji dorosłego, co jest źródłem wielu nieporozumień. Małe dzieci:
- odczuwają natychmiastową potrzebę działania w kierunku, który je zainteresował. Dorośli często odbierają tę natychmiastowość jako upór.
- interesują się wszystkim, co znajdzie się w jego polu uwagi, podczas gdy dorosły ma tendencję do skupiania się na jednym obiekcie.
- eksplorują szeroki wachlarz aktywności, co pomaga im w zdobywaniu doświadczeń niezbędnych do dokonania przyszłych, świadomych wyborów życiowych.
Prawdziwa motywacja w szkole rośnie dzięki szczęśliwym momentom “aha” oraz dzięki pozytywnemu rozwiązywaniu konfliktu “Nie wiem” vs. “Chcę wiedzieć”.
Odbieranie radości sukcesu
Wspieranie prawdziwej motywacji wymaga stworzenia takiego środowiska edukacyjnego, w którym:
- Sukces jest osobisty: Problemy powinny być skonstruowane tak, aby dziecko odnajdywało ich rozwiązania dzięki własnemu wysiłkowi. Nie można odbierać dzieciom tej radości z osobistego sukcesu i odkrycia.
- Panuje duch wspólnoty: Ważne jest, aby w klasie panował taki duch, w którym każdy uczeń otrzymuje wsparcie i aplauz za swoje odkrycia, nawet jeśli dochodzi do nich później niż inni.
Dzięki temu wewnętrzna motywacja staje się siłą, która pozwala uczniom “przenosić się” ze świata konkretnych, znanych im doświadczeń (np. zadanie praktyczne) do świata abstrakcyjnych koncepcji i “wyższej” matematyki. Wewnętrzna potrzeba uczenia się to najcenniejszy dar, jaki możemy pomóc rozwinąć naszym dzieciom.
